Hodowla norki fermowej na Świecie.

Na Świecie pierwsze próby hodowli fermowej norki amerykańskiej miały miejsce w ostatnich trzech dekadach XIX wieku. Źródłem gatunku hodowlanego były 4 podgatunki norki amerykańskiej (Mustela vison - Schreber, 1777 Taxonomic Serial No.: 180553), które dały początek gatunkowi norki fermowej, były to 1) norka amerykańska alaskijska (jakońska) 2) norka amerykańska wschodniokanadyjska 3) norka amerykańska środkowokandayjska 4) norka amerykańska kenajska. W pierwszych latach hodowli na fermach w USA i Kanadzie zmieszano te cztery podgatunki i w rezultacie wielokrotnego krzyżowania powstał nowy gatunek norki fermowej różniącej się fenotypowo od dzikich przodków. Nazwano ją norką standardową, którą ze względu na cenne futro sprowadzono do Europy. W 1924 roku w Kanadzie było 30 ferm norek standardowych, natomiast do 1939 roku fermy hodowlane powstały także na terenie USA i Skandynawii. Poważny rozwój hodowli miał miejsce po II Wojnie Światowej. W Kanadzie, USA, dawnym ZSRR oraz w Skandynawii w 1945 roku na fermach hodowano 1 mln 330 tyś norek standardowych., w 1955 roku  –  5 mln 861 tysięcy norek, w 1966 roku  –  23 mln 400 tysięcy norek (1).

Hodowla norki fermowej w Polsce.

W Polsce pierwsza hodowla standardowych norek fermowych rozpoczęła się w 1928 roku i miała ona wymiary amatorskiej hodowli liczącej od kilkunastu do kilkudziesięciu osobników. Pierwszy import norek miał miejsce w 1952 roku (1). Do tego czasu nie było możliwości jakiegokolwiek oddziaływania norki fermowej hodowanej w Polsce na populację norek dzikich w środowisku naturalnym. Dziko żyjące norki amerykańskie zostały celowo lub przypadkowo introdukowane zajmując miejsce znajdującej się w regresie norki europejskiej (8, 9, 10, 11, 12). Zgodnie z aktualną wiedzą należy przyjąć że to nie hodowcy odpowiadają za powstanie dzikiej populacji norek amerykańskich w Europie, ale na terenie byłego ZSRR w latach 50-tych prowadzono na szeroka skalę ich introdukcję. Szacunkowo przyjmuje się ze celowo wprowadzono do środowiska naturalnego ponad 20 000 tych zwierząt (12). Dopiero w połowie lat 70-tych ubiegłego wieku dotarły one na teren Polski. Znacznie później  „ brygady obrońców zwierząt (agroterroryści)”,  masowo wypuszczały norki z ferm i nieschwytane pojedyncze osobniki, które może przeżyły, mogły teoretycznie zasiedlić środowisko naturalne. Nie ma na to naukowych dowodów. Dzikie norki amerykańskie, po pierwszym szczycie migracji na terenach Mazur i Podlasia, zmniejszyły swoje zagęszczenie i wkroczyły powoli w okres stabilizacji populacji. Przypuszczać można zatem, że efektem tej sytuacji będzie ostatecznie powrót ekosystemu do względnej równowagi ekologicznej i wejścia norki w puste miejsce pozostawione przez swego europejskiego krewniaka. (13) Trzeba wiedzieć , że norka europejska (Mustela lutreola) wyginęła w naszym kraju w latach 20-tych ubiegłego wieku. Ostatni w Polsce osobnik, zagrożonej wymarciem norki europejskiej, odnotowany został bowiem w roku 1926 w okolicach Elbląga. Do tej pory nie stwierdzono przyczyn wyginięcie europejskiego gatunku. (13)

Kolejnym argumentem wykluczającym wpływ norek  hodowlanych na dzikie był fakt, że w niewoli nie udało się skrzyżować norki amerykańskiej dziko żyjącej z norką europejską ze względu na późniejszy o 1 miesiąc u norki europejskiej okres rozrodczy. Historia hodowli norek ma już 139 lat, przy czym prace nad przystosowaniem tych zwierząt do warunków fermowych prowadzone są intensywnie od 90 lat ( tyle samo pokoleń). Oceniając fenotyp zwierząt fermowych i ich zachowanie oraz relacje z człowiekiem można stwierdzić że uległy i wciąż ulegają procesom udomowienia (domestyfikacji) (2).

Norka fermowa a norka amerykańska dziko żyjąca.

Norki hodowane na fermach (Mustela vision – Neovision vision) fenotypowo całkowicie zmieniły swój wygląd i behawioryzm  –  stały się łagodne. Ze względu na cenne i piękne futro, dzięki pracom hodowlanym stworzono ponad 200 barwnych odmian norki fermowej, całkowicie różnej od norki amerykańskiej dziko żyjącej. Norki fermowe są znacznie większe (samce 3,5 kg lub więcej, samice – ponad 2 kg) (2). W porównaniu do swoich dzikich protoplastów samce osiągały masę do 2kg, a samice do 0,9 kg (2). Osobniki dzikie i udomowione przejawiają także inne różnice w cechach: takich jako długość i barwa okrywy włosowej, wielkość organów wewnętrznych (3), behawioryzm (4), budowa czaszki (5). Ponad to norki fermowe utraciły zdolność radzenia sobie w warunkach dzikich, rzadko dożywają 2 miesiąca życia (6). Nieliczne badania naukowe (analiza SNP) wskazują wyraźnie na odrębność gatunkową norki fermowej i dziko żyjącej norki amerykańskiej(7).

Problematyka.

Od wielu lat istnieje spór pomiędzy przyrodnikami a hodowcami fermowej norki amerykańskiej. Przyrodnicy uważają, że poprzez ucieczki norek z ferm, hodowcy zwierząt futerkowych przyczyniają się do zasiedlania przez norkę fermową naturalnego środowiska przyrodniczego. Jak wcześniej przedstawiono za problemy w środowisku odpowiada wcześniej introdukowana w ZSSR norka amerykańska, która rozprzestrzeniła się na całą Europę i której zwiększenie populacji  wpływa na problemy w środowisku przyrodniczym poprzez większe zagrożenie dla  innych drapieżnych gatunków rodzimych.  Destrukcyjny wpływ dzikiej norki amerykańskiej przejawia się w niszczeniu kolonii rodzimych ptaków wodnych oraz ograniczenia populacji innych obcych polskiej faunie gatunków takich jak introdukowany rak amerykański czy  gryzoń - piżmak (Ondatra zibethicus, szczur wodny, bo tak jest on również określany) jest również gatunkiem północnoamerykańskim. 

Dziko żyjąca norka amerykańska chętnie korzysta z zasobów populacji ziemno-wodnych ssaków takich jak karczownik ziemnowodny (Arvicola terrestris), nornik północny (Microtus oeconomus) oraz nornik zwyczajny (Microtus arvalis). Ptaki, które padają jej łupem, należą zazwyczaj do rzędu blaszkodziobych (Anseriformens) oraz rodziny chruścielowatych (Rallidae). W początkach inwazji ze wschodu dzikiej norki amerykańskiej, silnej redukcji podlegała liczebność łyski(Fulicaatra).

Niestyety ciągłe posądzanie fermowej norki, która jest w pełni izolowana i przez to nie ma wpływu na zasoby naturalnego środowiska, o negatywny wpływ na faunę otaczającej nas przyrody jest  stale powielanym mitem, który poprzez zakłamywanie prawdy wprowadza w błąd społeczeństwo i decydentów.

Zabezpieczenie ferm przed ucieczką zwierząt.

Na współczesnych fermach pawilony dla zwierząt otoczone są litym, szczelnym  płotem uniemożliwiającym ucieczkę zwierząt. Od wewnątrz są  to zwykle gładkie płyty betonowe lub blacha do wysokości 2,5 – 3,0, zagłębione w ziemi, często wyposażone  w elektrycznego pastucha. Na wielu fermach funkcjonuje system monitorowania terenu przez kamery przemysłowe. Takie zabezpieczenie całkowicie gwarantuje  uniemożliwienie ucieczki norek oraz wejście na fermę nielotnych zwierząt z zewnątrz. Hodowcy w żadnej mierze nie są zainteresowani ucieczką norek gdyż jest to dla nich oczywista strata ekonomiczna.